وبلاگ افشار محبی

FOSS یا Free/Open Source Software همان چیزی است که در ایران آن را عمدتاً به نام Open Source یا کد باز می‌شناسند. خیلی‌ها FOSS را به دلیل غیر انحصاری بودن و فلسفه‌ای که پشت آن است به نرم افزارهای تجاری/انحصاری مثل نرم افزارهای مایکروسافت ترجیح می‌دهند. اما من FOSS را جدا از سلیقه شخصی خودم از دیدگاه دیگری برای بازار نرم افزار ایران بهتر می‌دانم که دلایل آن در ادامه آمده است.

۱- عمده نرم افزارهای FOSS یا حداقل آنهایی که می‌توانند کار ما را راه بیندازند مثل Ubuntu Linux، Firefox، Nhibernate و PHP مجانی هستند. پس مجبور نیستیم پولی بابت آنها بدهیم یا با عذاب وجدانی هر چه تمام‌تر از crack آنها استفاده کنیم. عذاب وجدان crack هیچ وقت از بین نمی‌رود چون دزدی دزدی است چه دزدی نرم افزار چه دزدی و بالا رفتن از دیوار مردم و چه دزدی از یک ایرانی/مسلمان و چه دزدی از یک آمریکایی/مسیحی. البته استفاده از نرم افزارهای غیر آزاد ولی مجانی مثل MS SQL Express هم می‌تواند ما را از شر crack و مشکلات اخلاقی آن رها کند.

۲- شاید بتوانیم با کمک FOSS و Customize کردن آنها از شر نرم افزارهای مالی/اداری مزخرفی که هر روزه به نام نرم افزار تولید وطن به شرکت‌ها و ادارات قالب می‌شوند خلاص شویم. به علت وضع خیلی بد بازار و کیفیت خیلی پایین فارغ التحصیلان نرم افزار کشور، برنامه‌های مالی اداری تولید داخل مثل انواع نرم افزارهای حسابداری، حقوق و دستمزد، انبار و… که گاهاً عناوینی مثل ERP، سیستم جامع و غیره و غیره را به یدک می‌کشند سطح کارکرد بسیار پایینی دارند. این نرم افزارها با باگ‌های بی‌پایان و انعطاف پذیری خیلی کمی که دارند نه تنها نمی‌توانند امورات ادارات و سازمان‌ها را به درستی رتق و فتق کنند بلکه باعث شده‌اند عوام الناس و صاحبان مشاغل هیچ اعتمادی به یک سیستم مکانیزه/کامپیوتری نداشته باشند. در حال حاضر تعداد زیادی نرم افزار مالی اداری و حتی ERPهای FOSS در بازارهای جهانی وجود دارد که امید است با custom کردن آن برای قوانین داخلی ایران و محلی سازی و فارسی سازی آنها بتوان موجی از نرم افزار با کیفیت را در داخل کشور ایجاد کرد. فارسی سازی، محلی سازی و customize نرم افزارهای بزرگی مثل Compiere و Open Bravo که از چند وقت پیش شروع شده می‌تواند الگوی خوبی برای این حرکت باشد.

۳- بالا رفتن کیفیت کار برنامه نویسان ایرانی یکی از فواید پیوستن جامعه نرم افزاری ایران به جنبش FOSS است. اگر استفاده از FOSS فراگیر شود دیگر کسی حاضر نخواهد شد بابت نرم افزار «به درد نخور» پول بدهد در نتیجه برنامه نویسان مجبور می‌شوند یا کیفیت کار خود را بالا ببرند یا تغییر شغل بدهند. همراهی برنامه نویسان ایرانی با نهضت FOSS آنها را با تیم‌های توسعه دهنده معتبر دنیا آشنا خواهد کرد. به این ترتیب در صورتی که همه چیز درست پیش برود، برنامه نویسان ما می‌توانند از این افراد چیزهای زیادی یاد گرفته و با روش‌های کار تیمی دوست شوند نه آن که به خاطر نداستن کار خود مدام جر و بحث‌های بیهوده راه بیندازند.

۴- نرم افزارهای FOSS باعث کاهش هزینه‌ها و مشکلات قانونی host و hosting می‌شود. اگر در برنامه‌ای که می‌نویسید به جای MS SQL Server و IIS از MySQL و Apache استفاده کنید می‌توانید از سرورهای ارزان قیمت‌تری برای host برنامه‌تان استفاده کنید. ضمنا هیچ وقت هم سرور شما به دلیل استفاده از نرم افزارهای غیر قانونی تعطیل نمی‌شود.
۵- بقیه مزایایی که FOSS برای ما دارد همان‌هایی هستند که FOSS برای بقیه دارند از جمله کاهش دوباره‌کاری‌ها و انجام پروژه‌های تکراری، جامعه بزرگ پشتیبانی، به روز رسانی‌های بیشتر و سریع‌تر، ایجاد رقابت در صنعت نرم افزار، افزایش دوستی بین ملل دنیا و…

پ.ن. ۱: بعضی افراد معتقدند حرکت ما به سمت FOSS می‌تواند خطرات و مشکلات تحریم آمریکا علیه کشور را کم کند. بعضی دیگر هم معتقدند که FOSS ما را از وابستگی به شرکت‌های بزرگ دنیا مثل مایکروسافت رها می‌کند. به نظر من هیچ کدام از این دو نظر درست نیستند چون در ایران هیچ پولی بابت نرم افزارهای خارجی پرداخت نمی‌شود و همه نسخه‌ها غیر قانونی است پس تحریم یا وابستگی خطری برای خلافکاران دنیای نرم افزار ایجاد نمی‌کند!

پ. ن. ۲: یک بحث قدیمی در انجمن برنامه نویس راجع به Open Source، مدل تجاری و فلسفه آن وجود دارد که در آن نکات ارزشمندی برای فهم FOSS وجود دارد. توصیه می‌شود حتما مطالعه بفرمایید.

مطالعه بیشتر:

• ‫FOSS چیست؟
• ‫FOSS در ایران