وبلاگ افشار محبی

اگر تحریم ها برداشته شود، چه اتفاقی برای شرکت های توسعه نرم افزار و خود مهندسین نرم افزار خواهد افتاد؟ می دانم که با شرایط سیاسی امروز، چنین چیزی تقریبا محال است، اما فقط یک لحظه تصور کنید که شرکت های بزرگ دنیا بتوانند به صورت مستقیم در ایران کار کنند.

مثلا اگر اوبر به ایران بیاید چه بلایی سر اسنپ یا تپسی خواهد آمد؟ اگر آمازون در ایران مجوز فعالیت داشته باشد چه اتفاقی برای دیجی کالا و امثالهم خواهد افتاد؟ و همین طور برای خیلی از شرکت ها و استارتاپ های دیگر؟

همین قضیه در مورد مهندسین نرم افزار و برنامه نویس ها هم به شکل دیگری صادق است. اگر شرکت های Outsource بتوانند مستقیما در ایران نیرو داشته یا تیم تشکیل دهند چه اتفاقی می افتد؟ اگر شرکت های بزرگ نرم افزاری دنیا مثل مایکروسافت و گوگل و حتی شرکت های کوچک تر به سرشان بزند که در ایران دفتر توسعه نرم افزار داشته باشند، چه اتفاقی می افتد؟ اگر نقل و انتقال پول تسهیل شده و افراد بتوانند مستقیما با مشتریان و کارفرمایان خارجی در ارتباط باشند چه می شود؟

شرکت ها

در حالت اول، یعنی بحث شرکت ها، اگر از مکانیزم های فیلتر و تعرفه گمرکی و مسدود کردن سیستم های توزیع مرسوله استفاده نشود، مسلما شرکت های داخلی به وضعیت بسیار بدی گرفتار خواهند شد. وقتی که می شود یک لپ تاپ را مستقیما از آمازون سفارش داد، چه کسی از دیجی کالا استفاده خواهد کرد؟ وقتی که می شود تبلیغات و درآمد درون برنامه را مستقیما از Google Play به دست آورد، آیا کسی سراغ بازار خواهد رفت؟ در مورد اوبر چطور؟

تحریم در تمام این سال ها باعث شده که بیزنس های داخلی با رقابت بسیار کمتری برنده بازار باشند. شاید اگر تحریم نبود، هیچ وقت امثال دیجی کالا، بلد و نشان، تخفیفان و خیلی از موارد مشابه در ایران به وجود نمی آمدند. رشد و دوام شرکت های خودرو سازی در سایه تعرفه های بالای گمرکی نیز از همین جنس است.

این موضوع دو جنبه دیگر هم دارد. یکی آن که شرکت های کوچک و بزرگی که محصولات دارای copyright از جمله ویندوز را به رایگان استفاده می کنند هم احتمالا ضربه سختی خواهند خورد. آنها فرصت کمی خواهند داشت تا MS SQL Server و Oracle و Visual Studio خود و مهارت های تیم IT و مهندسی نرم افزار را به نسخه های رایگان مهاجرت بدهند. بعید هم هست که بیشتر این شرکت ها بخواهند پول لایسنس ها را بدهند و با همان سیستم موجود فعالیت کنند.

جنبه دوم بر می گردد به نیروی انسانی. این مدل شرکت ها بعد از آن که بخش مهمی از بازارشان را از دست دادند شروع به تعدیل نیرو خواهند کرد. درست همان طور که اوایل کرونا این کار را کردند. طبیعی است که این موضوع بازار کار را به هم بریزد ولی احتمالا یک مقدار از آنها جذب شرکت های خارجی رقیب خواهند شد و یک مقدار دیگر هم وارد دنیای جدید بعد از تحریم خواهند شد که بیشتر توضیح داده خواهد شد.

نیروی انسانی

نیروی انسانی بعد از تحریم دنیای شگفت انگیزی را تجربه خواهد کرد. بر خلاف شرکت ها، نیروی انسانی را نمی توان با بگیر و ببند کنترل کرد. برنامه نویس ها و کارشناسان IT به صورت Freelancer و Remote و Contract جذب شرکت های خارجی می شوند. درست است که شرکت های خارجی هم نه به مقیاس خودشان، بلکه به مقیاس ایران حقوق خواهند پرداخت، اما اولا که همه آنها این طور نیستند و ثانیا، با توجه به ارزش پایین ریال، آنها قدرت رقابت بسیار بالایی نسبت به کارفرمایان و مشتریان ایرانی خواهند داشت. پس خود به خود شرکت های ایرانی دچار کمبود شدید نیرو خواهند شد.

حالا اگر شرکت های خارجی جدی تر باشند و بخواهد تیم توسعه شان را در ایران مستقر کنند، اوضاع از این هم جالب تر خواهد شد. چون به خاطر برند خوبی که دارند، برنامه نویس ها را خیلی راحت تر جذب خواهند کرد. و شرکت های ایرانی، چه آنها که استارتاپ بوده و تحت تاثیر رفع تحریم آب رفته اند و چه آنها که مشتری هایشان را حفظ کرده اند در حفظ و توسعه تیم نرم افزارشان به شدت دچار مشکل خواهند شد.

البته حجم بالای مهاجرت و موج هایی که هر چند سال یک بار اتفاق می افتد، کار شرکت ها را در طول سال ها به اندازه کافی سخت کرده بود. این دو سه سال هم که ریال آنقدر بی ارزش شد که خیلی ها سراغ کارهای خارجی هر چند کم اهمیت رفتند.

تا ببینیم بقیه این ماجرا چه خواهد شد.