وبلاگ افشار محبی

حامد تکمیل در وبلاگش مطلبی منتشر کرده راجع به عدم تناسب عرضه و تقاضا در بازار کار توسعه نرم‌افزار کشور، کاهش رغبت توسعه دهندگان به رشد و پیشرفت و مقایسه‌ای با شغل پزشکی و شغل دلالی. این مطلب جرقه ای بود برای من برای اینکه باز هم با خودم فکر کنم که سقف پیشرفت شغلی توسعه دهندگان نرم‌افزار چقدر محدود یا نامحدود است. آیا شرایط بازار کار می‌تواند توسعه دهندگان را مجاب کند که تا بازنشستگی همچنان توسعه‌دهنده باقی بمانند یا خیر؟

متاسفانه من فکر می کنم در حوزه توسعه نرم افزار، حداقل در داخل ایران، سقف پیشرفت محدود است. محدودیت در حدی است که نمی‌تواند توسعه دهندگان را تا زمان بازنشستگی در این شغل نگه دارد. حتی خیلی کمتر از سی سال است. چیزی در حد یک دهه است به نظر من. توسعه دهندگانی که کارآفرین می‌شوند یا توسعه دهندگانی که مدیر شرکت می‌شوند دیگر توسعه‌دهنده نیستند. آن‌ها فیلد کاری شان را عوض کرده اند. آن‌ها از توسعه نرم‌افزار به تجارت و مدیریت سویچ کرده اند. کسانی که مدیر پروژه می‌شوند (حالت لب مرزی) هم دیگر توسعه‌دهنده حساب نمی شوند. تعدادی از توسعه‌دهنده های نرم‌افزار در مسیر شغلی شان، خصوصا در شرکت های بزرگ، تبدیل به متخصصین IT می‌شوند. درست است که IT و توسعه نرم‌افزار خیلی به هم نزدیک هستند ولی به هر صورت با هم متفاوت هستند.

توسعه‌دهنده نرم‌افزار یعنی کسانی که برنامه نویس یا Developer هستند، چه Junior و چه Senior. کسانی که برنامه نویس ارشد، Team Leader و با کمی اغماض اسکرام مستر و Technical Manager یک مجموعه صرفاً مبتنی بر توسعه نرم‌افزار هستند را می‌توان توسعه‌دهنده به حساب آورد.

اگر آگهی استخدام های مختلف که در رسانه‌های مختلف منتشر می‌شوند را همراه با موقعیت های شغلی که شفاهاً از دوستانتان می‌شنوید کنار هم بگذارید می‌بینید که عمدتا راجع به استخدام برنامه نویس Junior و Senior در پلتفرم ها و بخش‌های مختلف هستند. یکی توسعه‌دهنده جاوا می‌خواهد اون یکی توسعه‌دهنده دات نت. این شرکت Front-end Developer می‌خواهد آن یکی Back-end Developer. همه آن‌ها با وجود تفاوت‌هایی که دارند در یک چیز مشترک هستند. همه آن‌ها در Seniority Level مشترک هستند. اکثر آن‌ها برنامه نویس هایی با حداکثر 7 سال تجربه لازم دارند. هستند آگهی استخدام هایی تحت عنوان اسکرام مستر، Team Leader و مدیر پروژه و حتی CTO، اما تعدادشان خیلی محدود است. آن تعداد محدود هم معمولاً توسط سهامداران (در شرکت های کوچک) یا افرادی غیر از فارغ التحصیلان مهندسی نرم افزار (در شرکت های بزرگ تر) اشغال شده اند. حتی با یک نگاه بدبینانه می‌توان گفت که نوعی مافیا برای تصدی مشاغل رده بالای توسعه نرم‌افزار وجود دارد.

کلا ساختار شرکت ها طوری است که نیاز به توسعه دهنده خیلی مجرب یا خیلی توانا زیاد نیست. مگر تیم های توسعه نرم‌افزار در شرکت های نرم افزاری چقدر بزرگ هستند؟ مگر عمر متوسط شرکت های توسعه نرم‌افزار چقدر است که بخواهند رشد کنند و نیاز به توانایی‌های فنی آنچنانی پیدا کنند؟

در مطلب حامد تکمیل مقایسه کوچکی هم شده با شغل‌های پزشکی و دلالی. بین یک پزشک که بیست سال سابقه طبابت دارد و پزشکی که تازه از دانشگاه فارغ شده تفاوت های زیادی هست. اما بین دو مهندس نرم افزار که یکی تازه فارغ التحصیل شده و یک مهندس نرم افزار دیگر که بیست سال است در کار توسعه نرم افزار است اونقدر تفاوت سنگینی وجود ندارد. تازه اگر مهندس بیست سال پیش فسیل نشده باشد و عقب تر نیفتاده باشد. ساختار پیشرفت شغلی در پزشکی کاملا مشخص و مدون است. اما در مهندسی نرم افزار این طور نیست. ما پزشک انترن داریم که هنوز فارغ نشده. بعدش پزشک عمومی داریم. بعدش پزشک عمومی داریم که طرحش را گذرانده. بعدش کسی را داریم که رزیدنت است. بعدش دکتر متخصص داریم. بعدش کسی را داریم که در فلان دانشگاه درس می دهد. بعدش کسی را داریم که در فلان موضوع فلوشیپ دارد و الی آخر. سازمان نظام پزشکی داریم. وزرات بهداشت داریم و خیلی چیزای دیگر. آیا مهندسی نرم افزار هم این ساختار جا افتاده و منظم را دارد؟

در شغل دلالی و تجارت (که عنوان دوستانه تری است) هم تفاوت مشابهی وجود دارد. در شغل تجارت و در بازار، شما می‌توانید به اعتبار چندین ساله خود در بازار افتخار کنید و بر اساس همین اعتبار معاملات بزرگ‌تری انجام دهید. بیست سال فعالیت در بازار آنچنان تجربه گران بهایی حساب می‌شود که خیلی‌ها حاضرند که پادویی شما را بکنند که شاید کمی از تجارب شما را یاد بگیرند.

نظر شما چیست؟